محاسبه و ارزیابی تبخیر در دریاچه پشت سدها با استفاده از مدل تبخیر و تعرق SEBAL - مطالعه موردی: سدامیرکبیر

تبخیر از دریاچه پشت سدها و دریاچه‌های آب شیرین از جمله روش‌های هدررفت منابع آب است. به همین دلیل اندازه‌گیری مقدار تبخیر از سطح پهنه‌های آب شیرین اهمیت بسیاری در مدیریت منابع آب دارد. روش‌های گوناگونی برای اندازه‌گیری تبخیر-تعرق ارائه شده که از جمله آن‌ها الگوریتم توازن انرژی در سطح (SEBAL) است که می‌تواند با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای نقشه‌های پهنه‌بندی تبخیر-تعرق تولید نماید. تا به حال، الگوریتم SEBAL بیشتر در برآورد تبخیر-تعرق از سطح خشکی‌ها و پوشش‌های گیاهی پیاده‌سازی شده و تحقیقات کمی در زمینه کاربرد آن در سطح پهنه‌های آبی شیرین انجام شده است. هدف این تحقیق، بکارگیری الگوریتم SEBAL جهت پهنه‌بندی تبخیر از سطح دریاچه‌های پشت سدها است. به همین منظور سه تصویر Landsat TM از دریاچه سد امیرکبیر (کرج) و زمین‌های کشاورزی پایین‌دست آن مربوط به ماه‌های خرداد، تیر و مرداد سال 0931 تهیه گردید و تصحیحات رادیومتریک و هندسی بر روی آن انجام شد. برای انجام پیاده‌سازی‌های الگوریتم SEBAL، از داده‌های ایستگاه هواشناسی کرج استفاده شد. همچنین مقدار تبخیر اندازه‌گیری شده از روش تشت تبخیر توسط شرکت آب منطقه‌ای استان تهران در نزدیکی دریاچه سد امیرکبیر به عنوان داده‌های واقعیت زمینی استفاده گردید. RMSE نتایج به دست آمده از SEBAL برای سد امیرکبیر با داده‌های زمینی، 72/0 میلیمتر بود که مقدار قابل قبولی محسوب می‌شد‌. مقدار تبخیر روزانه نیز از کل سطح دریاچه در تاریخ‌های منتخب به ترتیب 730/8، 346/01 و 534/5 متر در روز به دست آمد. علاوه بر این، نتایج نشان دهنده افزایش تبخیر از سطح مخزن سد در مناطق کم‌عمق به سمت مناطق عمیق‌تر بود که این مورد می‌تواند نشان دهنده کارایی نامناسب روش‌های نقطه‌ای اندازه‌گیری تبخیر باشد. در مجموع، نتایج بیانگر کارایی الگوریتم SEBAL برای برآورد تبخیر از سطح دریاچه‌های سدها بود و می‌توان با توجه به شرایط مکانی و زمانی هر منطقه، از آن برای تعیین تبخیر پهنه‌های آبی شیرین استفاده نمود.